Czy miałeś/aś kiedyś sytuację, że chciałeś/aś kogoś czegoś nauczyć? Wszystko wyjaśniłeś/aś, włożyłeś/aś w to mnóstwo czasu i wysiłku, a ostatecznie ta osoba niczego się nie nauczyła? Lub przekazałeś/aś komuś informację zwrotną, ponieważ nie zrobił(a) czegoś poprawnie. I po rozmowie wydawało się, że wszystko jest w porządku, ale po kilku tygodniach, miesiącach ten sam błąd popełniła ta sama osoba?
Czy zacząłeś/aś się złościć, czuć się zawiedziony/a lub winny/a: czy to ty, czy to wszystko z powodu nich?
Czy byłeś/aś wytrwały/a, usiadłeś/aś z tą osobą i wyjaśniłeś/aś to samo 10 razy? A może po prostu zdecydowałeś/aś się już nie zawracać sobie głowy: skoro najwyraźniej ta osoba nie rozumie, co mówisz?
Ile przypadków kończy się porażką, gdy myślimy o skutecznym nauczaniu innych? 20%? 50%? Więcej? A ile z tych ludzi nie powie, że nie rozumie, bo nie chce wyjść na debila?
Co możemy zrobić, żeby lepiej uczyć innych – żeby mogli się rozwijać dzięki naszej wiedzy i doświadczeniu? I żeby obie strony nie maiały wrażenia, że zmarnowały czas na wątpliwy efekt?
Dlaczego proces uczenia tak często nie działa ?
Możemy mieć najlepsze intencje, żeby uczyć innych. Tak naprawdę najczęściej je mamy: chcemy, żeby ludzie byli lepsi w tym, co robią, dzielimy się naszą wiedzą, doświadczeniem i tym, czego nauczyliśmy się dotychczas w danym temacie. W naszej głowie wszystko wydaje się być w porządku. Jest gotowość do nauczania i uczciwa intencja, żeby to robić.
Załóżmy, że jesteśmy opiekunami (funkcja buddy) nowego pracownika. Chcemy tę osobę wdrożyć, zaopiekować się nią, przekazać wszelkie informacje o tym, jak działa ta organizacja. Przygotowanie nowego pracownika do zrozumienia naszego środowiska i tego, jak wszystko się robi – żeby nie marnował czasu i nie był zestresowany lub sfrustrowany bieganiem w kółko w poszukiwaniu właściwej osoby, która odpowie na jego pytania.
Mamy plan, rozpoczynamy proces. Przekazujemy swoją wiedzę, uczymy drugą osobę jak najlepiej realizować cele jakie sobie stawiamy jako zespół. Sprawdzamy zadając pytanie: „masz jakieś pytania?” lub „czy wszystko jest dla ciebie jasne?”. A jaka jest najczęściej odpowiedź na te dwa pytania? 90% ludzi odpowiada „nie, wszystko w porządku, żadnych pytań”, „tak, wszystko jasne”. Czy to także twoje doświadczenie?
I jest jasne, dopóki tak nie jest. Wszystko wyjaśniliśmy, sprawdziliśmy z nowym pracownikiem i tyle: zaczyna działać samodzielnie.
I jest jeden błąd. A potem jeszcze jeden. Dajemy informację zwrotną, wszystko znów jest jasne, a oni idą i znowu popełniają ten sam błąd. Kiedy pytamy, co muszą zrobić, żeby osiągnąć zamierzony efekt, odpowiadają „nic, wszystko dobrze”.
Brzmi znajomo?
Czasem uczymy, potem widzimy, że praca nie została wykonana z efektem, na jaki się zakontraktowaliśmy, dajemy informację zwrotną z intencją, żeby następnym razem było lepiej. I wcale nie jest lepiej: czasami jest tak samo, a nawet gorzej. Co dzieje się pomiędzy tym procesem, że wyniki są często rozczarowujące (dla obu stron)?
- Nie dopasowujemy sposobu nauczania do preferowanego sposobu uczenia się danej osoby. W większości przypadków skupiamy się bardziej na procesie samego nauczania, niż na procesie uczenia się drugiej osoby. Dbamy o materiały, ładne prezentacje czy inne źródła wiedzy. A my skupiamy się na dowiezieniu procesu. To świetnie, nie zrozumcie mnie źle! To niesamowite, że chcemy uczyć innych, czynić ich lepszymi. Jednak wiedza, czy dana osoba uczy się poprzez czytanie, wizualizację, słuchanie lub doświadczanie rzeczy, jest kluczowym elementem skutecznego procesu nauczania. Nie złość się, że osoba, która nie chce czytać rzeczy, które jej dajesz. Tu nie chodzi o ciebie, tu chodzi o medium. Dostosuj swój sposób nauczania do sposobu uczenia się osoby, którą uczysz. Jest to sposób na znaczną poprawę całego doświadczenia, dla Was obojga.
- Nie znamy struktury osobowości drugiej osoby. Kiedy nie wiemy, kim jest dana osoba z perspektywy Process Communication Model (PCM), okradamy się z narzędzi pozwalających na sprawną komunikację z innymi. Kiedy mamy świadomość, że po drugiej stronie mamy Analityka, wiemy, że potrzebuje nakarmić potrzebę rozpoznania potrzeb efektywnej pracy i struktury czasu, żeby być w kontakcie z innymi. Jeśli proces i sposób nauczania są chaotyczne lub zdezorganizowane, uczniowie nie będą się uczyć (nawet jeśli slajdy będą ładne). Kiedy jesteśmy świadomi, że po drugiej stronie mamy Empatę, wiemy, że potrzebujemy skorzystać z odżywczego kanału komunikacji (co oznacza, że musimy być ciepli, troskliwi i empatyczni wobec emocji drugiej osoby). Będzie zupełnie inaczej niż z Analitykiem, który potrzebuje pytającego kanału komunikacji: musimy zapytać, co o czymś myśli. Niezwykle ważne jest,ze by wiedzieć, kto jest po drugiej stronie, aby móc komunikować się (a nauczanie jest sposobem komunikacji) w najbardziej efektywny sposób.
- Zadajemy niewłaściwe pytania. Pytania są niesamowite. Jest to jedno z najprostszych, a jednocześnie najpotężniejszych narzędzi, jakie kiedykolwiek wynalazł świat. Ale zadawanie właściwych pytań to umiejętność. Kiedy pytamy: „czy masz jakieś pytania?”, większość ludzi odpowiada „nie”. Dlaczego? Ponieważ nie chcą wyglądać na głupich lub niezdolnych do zrozumienia tego, co im tłumaczymy. To naturalne, że jeśli możemy wybierać, wolimy wyglądać mądrze, a nie na odwrót. Wiemy jednak również, że jest to strategia krótkoterminowa: jeśli nie zadamy pytania teraz, popełnimy błędy i zmarnujemy znacznie więcej czasu na znalezienie odpowiedniego sposobu na zrobienie tego później. Zamiast pytać „czy masz jakieś pytania?”, zapytaj „czy mógłbyś/mogłabyś mi powiedzieć własnymi słowami, jak zrozumiałeś, co właśnie powiedziałem/am?”. Parafraza to narzędzie pozwalające sprawdzić czy dana osoba zrozumiała, co powiedzieliśmy i w jaki sposób – ale naprawdę, a nie tylko deklaratywnie.
Kim potrzebujemy być, żeby dobrze uczyć innych?
Istnieje pewien zestaw umiejętności, które powinny posiadać osoby, które chcą efektywnie i efektywnie uczyć innych.
Bazując na mojej perspektywie nauczania (innych) i uczenia się (od innych), uważam, że stanowi to złotą listę kompetencji, które czynią człowieka niesamowitym przewodnikiem w transformacji pracy i życia ludzi wokół nas. Wiemy też, że nie trzeba być nauczycielem akademickim czy szkolnym, żeby z nich korzystać. Każdego dnia dzielimy się wiedzą na wiele sposobów: uczymy naszych kolegów w pracy, dzieci w domu, dzielimy się wskazówkami i trikami z przyjaciółmi lub członkami rodziny, przekazujemy wartość członkom naszej społeczności. Czego potrzebujemy, żeby zrobić to najlepiej jak to możliwe?
- Adekwatna komunikacja w zakresie typów osobowości. Jeśli chodzi o sposób, w jaki rozmawiamy z innymi, nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Potrzebujemy słuchać, jakiego rodzaju sformułowań używa dana osoba, w jakim tempie mówi lub na jakich rzeczach koncentruje się w rozmowie. Nie chodzi o mapowanie wszystkich za pomocą kwestionariusza: chodzi o to, żeby zwracać uwagę na wszystkie szczegóły, abyśmy mogli postawić silną hipotezę, a następnie dostosować sposób, w jaki się komunikujemy, tak aby to, czego chcemy uczyć, zostało utrwalone.
- Słuchanie otwarcie i aktywnie (w zależności od potrzeby). Otwarte słuchanie to po prostu bycie z drugim człowiekiem, skupienie uwagi na tym, co mówi. Aktywne słuchanie oznacza większe zaangażowanie w proces: zadawanie pytań, parafrazowanie – po to, żeby lepiej zrozumieć, przekazywanie informacji zwrotnej i rozpoznania drugiej osobie. Bez słuchania jest bardzo mała szansa, żeby kogoś skutecznie czegoś nauczyć: jeśli tylko mówimy, stajemy się wykładowcą. Skąd będziemy wiedzieć, że proces działa w ten sposób?
- Adaptacyjność. Jak wspomniałam powyżej, nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania w zakresie sposobu komunikacji. Podobnie jest ze sposobem nauczania. Każdy człowiek potrzebuje innego podejścia i świetny nauczyciel to rozumie. Niektórzy z nas mają najświeższe mózgi rano, inni muszą poczekać do późnego wieczora, aby najlepiej wykorzystać moc umysłu. Mamy różne preferencje dotyczące uczenia się. Na początku może się to wydawać mega skomplikowane, ale zadawanie pytań pomoże ci uświadomić sobie najważniejsze rzeczy i na tej podstawie przygotować proces nauki skrojony na miarę konkretnej osoby. To jest warte wysiłku. I nie bierz ślubu z twoją treścią: jeśli to, co przygotowałeś/aś, nie działa, zmień to. Wymieniaj źródła pisane z wideo. Wymieniaj wideo z podcastami. Zamień to wszystko na bootcamp, na którym będziesz miał(a) szansę uczyć innych przez doświadczenie. I pamiętaj: tu nie chodzi o ciebie, tylko o potrzeby drugiej osoby.
- Wyjaśnianie jasne, walcząc z klątwą wiedzy. Niezwykle trudno nie dać się ponieść klątwie wiedzy, zwłaszcza gdy jesteśmy ekspertami w dowolnej dziedzinie i kochamy to, co robimy. Aby jednak nauczać skutecznie, musimy pamiętać, że jesteśmy tu dla drugiej osoby, a nie dla siebie. To może być jedno z najważniejszych odkryć, jakich kiedykolwiek dokonali ludzie. Wyjaśnianie, czego można się uczyć, nie używając wielkich słów, w jasny i zrozumiały sposób jest jedną z najważniejszych umiejętności osoby, która chce kierować innymi. Jeśli nie wiesz, jak uprościć przekaz, skorzystaj ze wsparcia AI (używając zwrotu typu „wyjaśnij teorię X 7-latkowi”): może to pomóc ci przeprogramować twój mózg, który ma określony sposób myślenia, do prostszego. Ważne: prostsze nie oznacza traktowania osób, które uczysz, jak dzieci (chyba że jest to twoja grupa docelowa). Chodzi o przejrzystość, prostotę przekazu, wykorzystanie przykładów czy historii do zobrazowania całości pomysłu.
- Uczenie się, każdego dnia. Żeby być świetnym nauczycielem, potrzebujemy sami się uczyć. Wartość uczenia się przez całe życie to coś, co znajduje się na liście TOP 5 najważniejszych rzeczy dla osób uczących innych. Bycie ciekawym, posiadanie otwartego umysłu, próbowanie nowych rzeczy, popełnianie błędów i uczenie się na nich: w ten sposób się uczymy ORAZ w konsekwencji w ten sposób uczymy innych. Jeśli nie mamy nastawienia na rozwój, jak, u licha, mamy być skuteczni w nauczaniu innych?
Najważniejsza rzecz z tego artykułu
Kiedy uczymy innych, jesteśmy przy nich. Powstrzymanie potrzeby pokazywania, że jesteśmy najmądrzejszymi osobami na sali, może być niezwykle trudne, ale musimy to zrobić, żeby skutecznie uczyć innych. Pamiętanie, że proces, w którym czegoś uczymy, jest przeznaczony dla naszej publiczności (nawet jeśli jest to jedna osoba), sprawia, że od czasu do czasu cofamy się o krok lub dwa i zastanawiamy się nad sposobem, w jaki to robimy.
Czy to dla mnie, czy dla nich? Na czym się skupiam: na procesie czy na osobie? Czy bardziej zależy mi na odhaczeniu wszystkich elementów z listy, czy też zależy mi na zmianie, jaką dokonuję w mózgu i sercu tej osoby?
Oto pytania, które zachęcam nas wszystkich do zadawania sobie pytań za każdym razem, gdy czegoś uczymy. Sprawi, że wszystko, co robimy, będzie lepsze, skuteczniejsze i wydajniejsze, a także: będziemy na maxa zadowoleni z dobrze wykonanej pracy.
